LALE

Laleyi görünce aklıma hep Audrey Hepburn gelir. Sanırım lalenin sade ama bir o kadar zarif, uzun ince görünümü ve diğer çiçeklerden farklı duruşu bana zarafetin simgesi ünlü aktristi hatırlatıyor.

Çiçek dilinde ise lale saf aşkı temsil eder. Anavatanı olan Batı Asya’dan Anadolu’ya Selçuklular tarafından getirilmiş. Osmanlı’da ise sarayın gözde çiçeği haline gelmiş. Tarihte en popüler olduğu yıllar, Hollanda’da yaşanan “lale çılgınlığı (tulip mania)” dönemi.

Kanuni zamanında, önce Viyana’ya, sonra Hollanda’ya gitmiş ve çok sevilmiş. Bir tüccar tesadüfen “lale kıran” virüsünün lalelerin taç yapraklarında çizgiler meydana getirdiğini keşfetmiş ve bunları çok yüksek fiyatlara satmış. Tarihteki ilk ekonomik balon veya spekülasyon olarak da kabul edilen “lale çılgınlığı” dönemi de böyle başlamış. 1637 yılında bir lale soğanının değeri bir malikaneye eşdeğer hale gelmiş. Bugünün fiyatıyla 300 bin avro!

Soğanlı bir bitki olan lale, ülkemizde genelde nisan ayı boyunca çiçek açıyor. Çiçeklerin ömrü lalenin türüne göre 1-3 hafta arasında değişiyor. Beyazdan siyaha birçok rengi ve 75 türü var.

Edebiyatta da kendine yer bulan lale, ilk defa Mevlana tarafından şiirde kullanılmış. Klasik Türk şiirinde ise 16. yüzyıla kadar şiirlerde adı geçenler, yabani lale türleriymiş ve bu yüzden “taşralı” kabul edilmişler. Hatta öyle ki lale utangaçlığın, çekingenliğin sembolü olmuş.

Tasavvufta da lale önemli. Ortasının kömür gibi olması, buna karşın dışının parlak ve ruha dinginlik veren bir görünüm sergilemesi nedeniyle Allah aşkıyla yanan ama yüzünde hep bir tebessüm olan dervişler gibi görülüyor. Aynı zamanda Allah’ın birliğini de simgeliyor. Bu yüzden cami ve türbe süslemelerinde lale motifi sıkça kullanılıyor.

Tüm renklerini sevmekle beraber, sarı ve turuncular sanırım benim en sevdiklerim. Kısa ömürlü ve biraz da pahalı bir çiçek olduğundan maalesef ancak bir iki kez alabiliyorum, o sebeple sarı hep ilk aldığım rengi olur. Her sene heveslenip soğanlı lale de alıyorum, hatta çiçeği geçtikten sonra soğanları saklıyorum. Ama bir sonraki seneye kadar genelde dikim zamanını kaçırıp soğanları heba ediyorum ne yazık ki… Ama bu döngüyü kırmaya kararlıyım!

Siz de belki bu yazıyı okuyup benim gibi soğanlı laleler alır, seneye onları dikersiniz… Eğer kısmet olursa, bana da bir mesaj atmayı unutmayın lütfen!